โรคหลอดเลือดสมอง หรือ Stroke คืออะไร สาเหตุ อาการ วิธีดูแลผู้ป่วยทำอย่างไร

โรคหลอดเลือดสมอง (โรคสโตรก Stroke) คืออะไร?

โรคหลอดเลือดสมอง หรือ Stroke คือ ภาวะสมองขาดเลือดอันเกิดจากการที่หลอดเลือดสมองตีบ อุดตัน หรือแตก ส่งผลให้เนื้อเยื่อในสมองถูกทำลาย และเป็นเหตุให้การทำงานของสมองหยุดชะงัก

โรคหลอดเลือดสมอง เป็นอีกหนึ่งภัยเงียบที่เป็นสาเหตุสำคัญของการเสียชีวิตและทุพพลภาพ จากสถิติในประเทศไทยในรายงานปี 2562 พบว่า มีผู้เสียชีวิตจากโรคหลอดเลือดสมองกว่า 34,728 คน (อ้างอิง: กรมควบคุมโรค, 28 ตุลาคม 64)

ลักษณะของโรคสโตรก

หลอดเลือดสมองตีบหรืออุดตัน (Ischemic Stroke)

ถือเป็นสาเหตุส่วนใหญ่ (80%) ของการป่วยเป็นโรคหลอดเลือดสมอง มีผลให้ประสิทธิภาพการลำเลียงเลือดลดลง เกิดจากสาเหตุต่าง ๆ ดังนี้:

• ลิ่มเลือดจากบริเวณอื่นไหลมาอุดตันที่หลอดเลือดสมอง
• ลิ่มเลือดก่อตัวในหลอดเลือดสมองจนอุดตัน
• หลอดเลือดตีบจากการสะสมของไขมันในหลอดเลือด

เส้นเลือดสมองแตก (Hemorrhagic Stroke)

ภาวะนี้อันตรายและส่งผลให้ผู้ป่วยเสียชีวิตในเวลาอันรวดเร็ว เกิดจากสาเหตุต่าง ๆ ดังนี้:

• หลอดเลือดเปราะบางร่วมกับการมีภาวะความดันโลหิตสูง
• หลอดเลือดสมองสูญเสียความยืดหยุ่นอันเนื่องจากการสะสมของไขมัน ทำให้หลอดเลือดแตกได้

สาเหตุของโรคหลอดเลือดสมอง

ปัจจัยของโรคหลอดเลือดสมองอาจแตกต่างกันไปตามรายบุคคล โดยอาจเกิดจากปัจจัยที่เลี่ยงไม่ได้ เช่น การเสื่อมของหลอดเลือดจากอายุที่มากขึ้น การแข็งตัวของเลือดที่เร็วกว่าปกติ หรือแม้กระทั่งเพศชายที่มีความเสี่ยงต่อโรคมากกว่าเพศหญิง

นอกจากนี้ ปัจจัยที่สามารถป้องกันได้ เช่น โรคและภาวะต่าง ๆ ที่อาจนำไปสู่การเกิดโรคหลอดเลือดสมอง เช่น โรคความดันโลหิตสูง โรคเบาหวาน โรคหัวใจ หรือภาวะไขมันในเลือดสูง ตลอดจนวิถีการใช้ชีวิต อย่างเช่น การสูบบุหรี่หรือการขาดการออกกำลังกาย

สัญญาณเตือนของโรคหลอดเลือดสมอง

เมื่อสมองเกิดภาวะขาดเลือด จะส่งผลให้สมองไม่สามารถสั่งการได้ตามปกติ โดยอาการเบื้องต้นที่สังเกตได้ ได้แก่:

• สูญเสียการทรงตัว
• มองเห็นภาพซ้อน ภาพเบลอ
• ใบหน้าอ่อนแรง มีอาการชา หรือปากเบี้ยว
• แขนขาอ่อนแรง หรือมีอาการชาครึ่งซีก
• พูดไม่ชัด พูดลำบาก

อาการเหล่านี้อาจเกิดขึ้นชั่วขณะแล้วหายไปเอง หรือเกิดขึ้นได้หลายครั้งก่อนจะมีอาการสมองขาดเลือดแบบถาวร ดังนั้นหากมีอาการผิดปกติเกิดขึ้น ควรรีบพบแพทย์ทันที

วิธีการรักษาและฟื้นฟูจากโรคหลอดเลือดสมอง

การรักษาอาจแตกต่างกันในแต่ละราย ขึ้นกับสาเหตุว่าเกิดจากหลอดเลือดสมองตีบหรือแตก โดยเป้าหมายคือ:

• ทำให้เลือดไหลเวียนได้ตามปกติ (กรณีหลอดเลือดสมองตีบหรืออุดตัน)
• ควบคุมปริมาณเลือดที่ออก (กรณีหลอดเลือดสมองแตก)

ในกรณีที่หลอดเลือดสมองแตก แพทย์อาจพิจารณาผ่าตัดเพื่อป้องกันความเสียหายต่อสมอง และการกายภาพบำบัดสำหรับผู้ป่วยสโตรกเป็นสิ่งจำเป็นอย่างมาก การฝึกเรียนรู้ผ่านประสาทยนต์ (Motor Learning) ร่วมกับการฝึกความแข็งแรงทั่วไปจะช่วยนำความสามารถในการเคลื่อนไหวกลับมา

วิธีการป้องกันโรคหลอดเลือดสมอง

• ตรวจสุขภาพประจำปีเพื่อหาปัจจัยเสี่ยงและวางแผนดูแลสุขภาพแต่เนิ่น ๆ
• ควบคุมระดับความดันโลหิต ไขมัน และระดับน้ำตาลในเลือด
• ควบคุมการรับประทานอาหาร เลี่ยงอาหารเค็ม หวาน หรือมันจัด
• งดหรือลดการสูบบุหรี่และเครื่องดื่มแอลกอฮอล์
• ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ และควบคุมน้ำหนักให้เหมาะสม

บทความนี้ได้รับการตรวจสอบโดย:

นายแพทย์วุทธิกรณ์ พันธุ์ประสิทธิ์ (อายุรแพทย์ระบบประสาท โรงพยาบาลพริ้นซ์ สุวรรณภูมิ)

หากท่านสนใจรับบริการฟื้นฟูร่างกายควบคู่กับการดูแลทางด้านจิตใจ ด้วยศาสตร์แห่งไคโก-โดะ ศาสตร์การฟื้นฟูแบบฉบับญี่ปุ่นที่มีประสิทธิภาพ อย่ารอช้า ติดต่อสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ ศูนย์ PNKG Recovery and Elder Care ชั้น 2 โรงพยาบาลพริ้นซ์ สุวรรณภูมิ ตั้งแต่เวลา 8:30 – 17:30 น. จันทร์ – เสาร์ (ปิดบริการวันอาทิตย์) หรือ คลิกที่นี่เพื่อสอบถามข้อมูลเพิ่มเติม